Kultura jako czynnik rozwoju gospodarczego regionu
Wśród podstawowych wartości których kreatorem jest kultura należy wymienić zwłaszcza (Wstępny Projekt NPR, rozdział: Aksjologia, cele strategiczne, pkt. 92, s. 27, dz. cyt.):
– spójność i solidarność społeczną- równe szanse dla wszystkich społeczności i grup społecznych;
– silną tożsamość kulturową na poziomie lokalnym i regionalnym, usunięcie wszelkiej dyskryminacji i integracja wykluczonych;
– zrównoważony rozwój- orientacja na poprawę jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń, przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz właściwej struktury demograficznej społeczeństwa przy uznaniu wykształcenia, wiedzy, informacji i kultury za fundament społeczno-gospodarczego rozwoju.
Wstępny Projekt NPR ustala szereg priorytetów, których realizacja przebiega w odniesieniu do kultury (Wstępny Projekt NPR, rozdział: Przedsięwzięcia i działania służące realizacji celów strategicznych, s. 38-65, dz. cyt.):
Priorytet: inwestycje. Realizowany jest w oparciu o przebudowę otoczenia w którym funkcjonują przedsiębiorstwa w celu zwiększenia ich potencjału inwestycyjnego i zdolności konkurencyjnej. Istotnym czynnikiem jest uaktywnienie przedsiębiorczości związanej z przemysłami kultury, gospodarką i infrastrukturą turystyczną oraz z zachowaniem dziedzictwa kulturowego i rozwojem infrastruktury kulturalnej. Przy realizacji powyższego priorytetu uwzględnione zostały dwa kierunki działań bezpośrednio związane z kulturą:
– zwiększenie udziału kultury i działalności gospodarczej związanej z kulturą w gospodarce narodowej w wyniku rozwoju infrastruktury, wdrażania nowych technologii oraz rozwoju usług powstających w obszarze dóbr kultury i ukierunkowanie ich na generowanie wzrostu gospodarczego;
– zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego oraz rozwój infrastruktury kulturalnej poprzez tworzenie zintegrowanych narodowych produktów kultury, wzmocnienie działalności programowej instytucji artystycznych oraz zachowanie i ochronę krajobrazu wsi.
Słabo rozwinięta infrastruktura wsi i małych miast stanowi jedną z najpoważniejszych barier wielofunkcyjnego rozwoju tych obszarów, obniżając standardy życia i gospodarowania oraz decydując o słabej atrakcyjności inwestycyjnej. W celu przeciwdziałania tym niekorzystnym zjawiskom Wstępny Projekt NPR zakłada wspieranie rozwoju infrastruktury społecznej na obszarach wiejskich, szczególnie inwestycji w zakresie infrastruktury społecznej, zdrowotnej, opiekuńczej i kulturalnej. Inwestycje powinny obejmować budowę i modernizację obiektów oraz zakup i instalację ich wyposażenia.
Priorytet: eksport. Znaczenie kultury w realizacji priorytetu polega na budowie marki towarów i usług mogących być przedmiotem eksportu w tym systemu promocji kulturalnej Polski- opracowanie spójnej polityki promocji kraju w oparciu o dziedzictwo kulturowe, ofertę kulturalną oraz konkurencyjność dóbr i usług.
Priorytet: innowacyjność. Obejmuje zagadnienie kultury w kontekście postępu organizacyjno-technicznego, tj. wdrażania nowoczesnych systemów technologicznych, organizacyjnych oraz eko-innowacyjnych w określonych sektorach gospodarki, m.in. w transporcie, turystyce, rolnictwie i kulturze. Wynikiem realizacji priorytetu jest polepszenie warunków funkcjonowania przedsiębiorstw na rynku, możliwości ich rozwoju oraz gospodarowania. Realizacja priorytetu odbywa się poprzez promocję i wdrażanie nowoczesnej technologii w produkcji i dystrybucji dóbr i usług kultury, czego skutkiem jest wzmocnienie konkurencyjności instytucji kultury i przedsiębiorstw działających w przemysłach kultury.
Priorytet: ochrona rynku. Wyraża się w zwalczaniu praktyk monopolistycznych i nieuczciwej konkurencji, zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, ochronę własności intelektualnej i dziedzictwa kulturowego. W odniesieniu do kultury realizacja priorytetu polega na zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości i korupcji związanej z wywozem dóbr dziedzictwa kulturowego, wyposażenie organów ścigania przestępczości w sprzęt informatyczny, nowoczesne technologie, szkolenie i rozwój kadr.
Priorytet: integracja społeczna. Zawiera odniesienia do kultury w zakresie budowania kapitału społecznego. Oznacza to aktywizację i mobilizację partnerów lokalnych, regionalnych i krajowych w realizacji programów socjoedukacyjnych w oparciu o kulturę oraz wspieranie inicjatyw obywatelskich na rzecz realizacji priorytetu. Ważnym kierunkiem działań jest ponadto wsparcie rodzin w celu poprawy ich sytuacji ekonomicznej oraz przeobrażeniu kulturowym, czyli kreowaniu pozytywnego wizerunku instytucji rodziny. Pomocne jest rozwijanie sieci placówek edukacyjnych i kulturalnych dla dzieci i młodzieży, tworzenie finansowych, instytucjonalnych i organizacyjnych ram dla powstawania placówek edukacyjnych i instytucji kultury, oferujących różnorodne formy zajęć dla dzieci i młodzieży na zasadach niekomercyjnych.
Integracja społeczna rozumiana jest ponadto jako działania oparte na m.in. poszanowaniu różnorodności kulturowej. W tym kontekście działania państwa i instytucji pozarządowych skupiają się w odniesieniu do kultury w niwelowaniu nierówności w dostępie do usług edukacyjnych i kulturalnych, głównie poprzez ograniczenie bezrobocia- aktywizację zawodową, formy zatrudnienia socjalnego oraz socjoterapeutyczne programy wychodzenia z ubóstwa.