Główne czynniki warunkujące rozwój regionalny
Rozwój regionalny jest uzależniony od różnorodnych czynników kształtujących się w wyniku procesów historycznych. Pozytywne elementy wpływu kumulują się i przynoszą wzrost gospodarczy. Rozwój regionu jest przede wszystkim uzależniony od podmiotów gospodarczych, zwłaszcza konkurencyjnych na rynkach wewnętrznym i międzynarodowym gałęzi przemysłu i usług. W kształtowaniu się czynników rozwoju regionalnego główną rolę odgrywają menedżerowie, którzy są liderami przemian odbywających się w ich własnych przedsiębiorstwach jak i w całym regionie. Należy również podkreślić wagę reguł prawnych i gwarancji wolności ekonomicznych funkcjonujących w danym kraju i będących punktem wyjścia dla prowadzenia działalności gospodarczej. Maksymalnie uproszczony system prawny i stabilność polityki wewnętrznej i międzynarodowej są ważnymi elementami warunkującymi regionalny rozwój gospodarczy (T. G. Grosse, Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, dz. cyt. s. 44-45).
Zgodnie z zasadą zapewnienia efektywności i najwyższej jakości polityki regionalnej należy dążyć do maksymalizacji skuteczności działania i racjonalnego wykorzystania środków publicznych. Oznacza to stałe dążenie do zwiększania zdolności absorpcyjnych regionu, poprawiania i upraszczania procedur i struktur organizacji i administracji publicznej, zwiększania profesjonalizmu i kompetencji kadr. Ważnym czynnikiem zapewniającym jakość polityki regionalnej jest odpowiednie podejście do planowania rozwoju regionalnego. Oznacza to dążenie do optymalnego wyboru kierunków polityki regionalnej w odniesieniu do specyficznych uwarunkowań, przynoszącego maksymalnie korzystne efekty rozwojowe dla danego regionu(J. Korol, Wskaźniki zrównoważonego rozwoju w modelowaniu procesów regionalnych, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007, s. 40)
Duże znaczenie dla gospodarczego rozwoju regionu ma szereg dalszych czynników, z których należy wymienić (T. G. Grosse, Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, dz. cyt.., s. 45-46):
– uwarunkowania organizacyjne biznesu, czyli sieć współpracujących ze sobą instytucji ekonomicznych i społecznych, zwłaszcza instytucji finansowych, naukowych, badawczych, przedsiębiorstw usługowych, stowarzyszeń zawodowych i gospodarczych tworzących ramy kapitału społecznego sprzyjającego przedsiębiorczości i innowacyjności;
– normy życia społecznego ceniące rywalizację i zachęcające jednocześnie do współpracy, premiujące innowacyjność i przedsiębiorczość;
– dojrzałość strategii politycznej i jakość funkcjonowania władz publicznych wszystkich szczebli, w tym kontekście oznacza to powołanie regionalnego podmiotu samorządowego odpowiedzialnego za prowadzenie polityki rozwoju, wyposażonego w odpowiednie instrumenty finansowe, kompetencyjne, majątkowe i organizacyjne, prowadzenie samodzielnej polityki inwestycyjnej i wspieranie działalności gospodarczej przez władze samorządowe oraz współpracę władz samorządowych i instytucji rządowych w polityce regionalnej;
– kultura organizacyjna administracji regionalnej ceniąca sprawne i skuteczne działanie zgodne z wytyczonymi celami politycznymi, ważną rolę pełni tu służba cywilna czyli korpus apolitycznych i profesjonalnych urzędników specjalizujących się w określonej dziedzinie spraw publicznych;
– wartości ogólnospołeczne i dominująca doktryna ekonomii politycznej panujące w danym regionie wywierające kluczowy wpływ na funkcjonowanie administracji publicznej osadzonej w określonych realiach kulturowych oraz na efektywność funkcjonowania rozwiązań instytucjonalnych służących rozwojowi regionalnemu;
– elity polityczne i urzędnicze kierujące działaniami instytucji publicznych, w założeniu reprezentujące wartości stymulujące rozwój gospodarczy regionu zarówno w wymiarze samorządowym jak również ogólnopaństwowym.
Wśród wymienionych czynników rozwoju gospodarczego na szczególne podkreślenie zasługuje rola zarządzania regionalnego stanowiącego motywujące, twórcze i kierownicze działania w procesie rozwojowym. Zarząd regionalny powołany do sprawowania tej funkcji pełni rolę ważnego czynnika rozwojowego i jest częścią infrastruktury danego regionu. Najważniejsze zadania administracji regionalnej stanowią (O. Seibert, Czynniki sukcesu zintegrowanego rozwoju regionalnego, Fundacja im. Heinricha Bolla, Warszawa, 24 stycznia 2006, s. 7-8. http:// www.boell.pl/download_pl/Czynniki_sukcesu_zintegrowanego_rozwoju_regionalnego.pdf , 03.02.2009):
1. Motywowanie organizacji i innych zaangażowanych podmiotów do aktywacji potencjałów regionalnych, tworzenie sieci organizacyjnych ukierunkowanych na projekty lub cele;
2. Kooperacyjne wypracowywanie wspólnych celów rozwojowych;
3. Skupianie zasobów regionalnych, dostosowywanie strategii rozwojowej i wypracowywanie pomysłów projektowych, co wymaga kooperacji oraz nowych wzorców przekazywania informacji;
4. Zabieganie o uzupełniające środki finansowe i o partnerów projektowych, organizowanie partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP- Public Private Partnership);
5. Inicjowanie i kierowanie długofalowym procesem rozwojowym, organizowanie kontaktów pomiędzy podmiotami regionalnymi i ekspertami z zewnątrz, włączanie administracji państwowej do działań, organizacja regionalnych procesów edukacyjnych (podnoszenie kwalifikacji);
6. Wewnętrzne i zewnętrzne umacnianie regionu poprzez utrwalanie tożsamości regionalnej, pielęgnowanie dziedzictwa naturalnego i kulturowego, doskonalenie wizerunku regionu na płaszczyźnie konkurencji międzyregionalnej.